At the end of the first decades of the twentieth century, the Southwestern part of Novi Sad, then the marshy ground, through urbanization and introduction of infrastructure, became an elite residential area which it still is today. Villas, grouped in blocks, built on rectangular land lots, bounded by the garden, were usually designed combining the customer’s (investor) wishes and the ability of professionals – architects. By analyzing the various sociological aspects, with the critical focus on town planning conditions and construction rules, as well as through a comparative analysis of individual villas, this paper will attempt to explain whether the benevolent attitude towards the specific contexts in which certain architectural heritage is created is but a consequence of a time distance.

Heavy precipitation in November 2007 hit the Southeast Serbia and Suva planina mountain area. They caused flood flows from 26th- 28th November, which severely damaged structures functioning in the regional water supply system ‘Ljuberadja-Nis’. At the outlet of Koritnica gorge in the village of Gornja Koritnica, an intervention on the pipeline along Koritnica River was planned. Hydrologic documents, aimed at flow estimation for damaged structures rehabilitation design, are shown in the paper. Flows of several probabilities of occurrence were obtained by usual calculation procedures for ungaged basins. However, some of the situations not typically present in the course of hydrologic base design are shown. These are: significant discrepancy between active and map based basin area, flow reconstruction based on the recorded flood flow trace, as well as reconstruction of the daily precipitation intensity.

U ovom radu prikazana je analiza izvijanja okvirnih čeličnih nosača u plastičnoj oblasti. Analizirani su nosači sa pomerljivim i nepomerljivim čvorovima. Pokazano je kako se primenom matrične analize po teoriji drugog reda može odrediti kritično opterećenje okvirnih sistema, a zatim i dužine izvijanja pojedinih štapova. Numerička analiza je obavljena pomoću sopstvenog programa koji se bazira na tačnom rešenju, pa su interpolacione funkcije usvojene u transcendetnom obliku. Takođe, proračun je sproveden i prema aktuelnim domaćim i evropskim propisima. Na kraju je izvršeno upoređivanje rezultata koji su dobijeni ovim postupcima i zaključeno je kolike greške mogu da se naprave primenom aktuelnih propisa u delu koji se odnosi na proračune dužine izvijanja stubova okvirnih čeličnih nosača koji se izvijaju u plastičnoj oblasti.

U radu je prikazan uticaj krutosti podloge na vrednosti presečnih sila (dijagram momenata) i vertikalnih pomeranja preseka konstrukcije prednapregnutog železničkog praga. U statičkom proračunu, konstrukcija prednapregnutog železničkog betonskog praga predstavljena je gredom na elastičnoj podlozi. Statička analiza konstrukcije železničkog praga je izvršena primenom metode konačnih elemenata (MKE) i odgovarajućeg softvera. Konstrukcija praga je modelirana konačnim elementima grede, a podloga simulirana nizom vertikalnih fiktivnih prostih štapova, čiji poprečni presek odgovara projektovanoj krutosti podloge. Proračun je izvršen za različite krutosti podloge, uz uzimanje u obzir svih gubitaka sile prednaprezanja. Konstrukcija i opterećenje su simetrični, tako da je MKE analiza obavljena za poprečnu polovinu praga. MKE analizom su dobijene vrednosti presečnih sila, vertikalnih deformacija i rotacija preseka za prag u normalnom položaju i podbijeni prag i to za različite krutosti podloge. Ovi rezultati su dati na uporednom grafiku što je omogućilo konačan zaključak o uticaju krutosti podloge na ove vrednosti.

Crteži kao dvodimenzionalni prikazi nam pružaju perspektive kojih inače nema u realnom prostoru. Množina prostora koja se pri tom može ukazati zavisi i od našeg poimanja realnog i imaginarnog. Krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina XX veka, nastaje jedno novo poglavlje u savremenoj arhitekturi koje obiluje crtežima sa prikazima gradova budućnosti. Ideje i koncepti u projektima Arhigrama, Superstudia, Konstanta i drugih pozivaju na razmišljanje. Pored toga što su vizionarski, oni se specifično odnose prema prirodi. Ako se crtežom može formirati određena ideja, i preneti imaginarno na realno, na dvodimenzionalno, onda to znači da je crtež medij kroz koji se prostor definiše. Poredeći ideje i crteže nastale pre četrdeset i više godina i savremene prostore koji su inspirisani tim istim crtežima, želi se ukazati na značaj teme gradova budućnosti i njihovog opstanka.

Razvoj Interneta i informacionih tehnologija u velikoj meri omogućava nesmetan prelazak sa klasičnog tradicionalnog polaganja ispita i učenja po učionicama na učenje na daljinu i interaktivan način rada. Samim tim omogućen je jednostavan pristup i lakše praćanje predviđenom nastavnom sadržaju i edukacija studenata. U radu se predstavlja praktičan primer primene softverskog paketa za interaktivno učenje iz oblasti hidrotehničke melioracije.

Rad razmatra potrebu primene ’’zelene’’ arhitekture kao jednog od oblika ekološki prijateljske izgradnje u cilju smanjenja ukupnog negativnog uticaja graditeljstva na prirodno okruženje i zdravlje ljudi. Zbog toga se ona temelji na pojedinim principima koji su bazirani na mnogobrojnim ekološkim zakonitostima. Konačni rezultat primene ovakvog koncepta jeste stvaranje bezbednog, komfornog, produktivnog i ekonomičnog radnog okruženja, uz istovremenu štednju energenata, smanjivanje troškova održavanja i opšte društvenu korisnost zaštite životne sredine.

Savremeni trendovi u arhitekturi u velikoj meri su posledica razvoja softvera i njihove direktne implementacije u proizvodnom procesu konstruktivnih elemenata u građevinarstvu. Istraživanje forme i strukture amorfnih arhitektonskih objekata podrazumeva, pored uobičajenih metoda, iterativni postupak - specifično ispitivanje međusobno zavisnih varijantnih rešenja kroz naizmeničnu primenu softvera za geometrijsko modelovanje i softvera za statičko-konstruktivnu analizu. Statičko - konstruktivna analiza se sprovodi pomoću softverskog paketa koji se bazira na metodi konačnih elemenata, pri čemu se uzimaju u obzir svi relevantni slučajevi opterećenja, od kojih se formiraju njihove realne kombinacije. Optimizacija konstrukcije se vrši u modulu za dimenzionisanje čeličnih elemenata iterativnim kontrolama napona i kontrolama stabilnosti pojedinačnih štapova, kao i globalne strukture.

U radu se razmatraju mogućnosti fleksibilne organizacije arhitektonskog prostora na prostornom nivou sprata stambene zgrade. Polazeći od specifičnih zahteva koje postavlja tržišno orijentisana izgradnja stanova, definišu se programske postavke, uslovi i načela fleksibilnosti, tako da se manji stanovi mogu spajati u veće, odnosno veći stanovi deliti na manje stambene jedinice. Prikaz projektantskog postupka vrši se na konkretnom primeru izvedenog objekta i idejnom rešenju stambenog naselja u Nišu. Dokazuje se da tema fleksibilne organizacije prostora stanovanja prevazilazi granice stana i može se primeniti na viši prostorni nivo sklopa stanova na tipskom spratu. U radu se predlažu konkretna rešenja koja vode ka složenoj strukturi stambenog sklopa gde više ne postoji „tipski sprat“ i gde se stanovi mogu prostirati na više nivoa. Na taj način se postiže višestruka fleksibilnost na različitim prostornim nivoima od prostora stana, preko sklopa stanova do zgrade kao celine.

Economic transformation in the Republic of Serbia caused significant changes in the structure and needs of companies. Architecture must inevitably follow the emergence of a large number of small and medium enterprises. New architectural structures are formed with a large number of functions. One of these facilities is business and manufacturing center “FAZI” in Nis. Through review and analysis of this building recommendations for the design of such facilities can be established.

This work illustrates the process of perceiving architectural drawing, i.e. architectural visualisation. Although the architectural drawing could be considered as the technical drawing which precedes the realization of object, work is mainly focused on perceiving the drawings made in the moment of developing design ideas. Drafts, drawings and three-dimensional sketches develop when a number of conceptual ideas convey into graphic picture. Then it is necessary to take control over immanent parts of architectural structure which will shape the complex perceptive system, as it is shown in the drawing. Errors made in this phase could lead to irreparable loss of architectural work. Also the object visualization, which has been shown throughout the drawings, is done with the tendency of communicating the architectural ideas to certain observers and future consumers who are expected to go through some enlightening process and decode the message of the designer in the adequate way. At this stage,the architect is expected to visually familiarize the future consumers with the ideas of visual object,since he is fully familiar with the perceiving process. That is the reason why it is important that each architect comprehends the way in which something is going to be perceived. At the same time ,it is essential to know how the consumer will perceive the future architectural work. Finally, the segment of work is dedicated to the contemporary tendencies within the architectural design where digital drawings take precedence. This fact influences the perception of such architectural drawing and its interpretation.

Temа rаdа usmerenа je nа procese percepcije i recepcije аrhitektonskog delа, sa ciljem ukazivanja na njihov značaj u krajnjem tumačenju arhitektonske poruke, kao namere dela. Prikazani su pojedini aspekti koji značajno determinišu ove procese, i uslovljavaju nivoe saznanja o nekom arhitektonskom delu. Kao prvi aspekt analiziran je značaj istorijskog diskursa u procesu percepcije arhitektonskog dela, koji nam inertno omogućuje osnovna saznanja o arhitektonskoj kompoziciji i njenim pojedinim elementima. Ovaj aspekt se posmatra kao opšte prisutan, jer sve što nam je u sadašnjosti poznato, produkt je iste ili slične interpretacije u prošlosti. Zatim, analizira se proces čulnog opažanja, koji upućuje na imanentne karakteristike percipiranog arhitektonskog dela. U ovom segmentu rada izdvaja se vizuelna percepcija, što je u kontekstu arhitektonskog stvaralaštva sasvim razumljivo i opravdano. Takođe, naglašava se i važnost sinteznog delovanja svih čula u opažajnom procesu, kako bi se dobio celovit doživljaj arhitektonskog dela. Nakon toga, proučava se intuitivno (umno) opažanje koje predstavlja svojevrsnu nadogradnju čulnih procesa opažanja i imanentnih svojstava dela. Treba naglasiti da se umno opažanje direktno dovodi u vezu sa saznajnim procesima, što mu daje dodatnu važnost u tumačenju arhitektonskog objekta. U završnom segmentu rada spoznajni proces se sublimira kroz aspekt percepcije celovite arhitektonske kompozicije u kontekstu okruženja, koji na specifičan način objedinjuje prethodno analizirane procese, čime postaje jedan od osnovnih preduslova za istinsko i adekvatno percipiranje i recipiranje arhitektonskog dela.

U rаdu se proučаvаju i prikаzuju principi sаvremene primene geštаlt psihologije u procesu projektovаnjа аrhitektonske forme. Geštalt je oduvek zаokupljаo аrhitekte koji su ga zbog empirijske proverljivosti i prаktične upotrebljivosti njegovih zakona obilаto koristili u svojim projektimа. Upotrebа geštаltа u arhitekturi prevаshodno je vršenа u cilju formirаnjа adekvatne forme. U svojoj stogodišnjoj istoriji, teorijа je prošlа put od perida sveopšte prihvаćenosti u procesu stvaranja аrhitektonskih koncepаtа, pа sve do vremena kriticizmа, u kome je osporаvаnа zbog permаnennog pojednostаvljenjа forme. Iаko mnogi teoretičаri i аnаlitičаri dovode u pitаnje primenjljivost, i uopšte postojаnost geštаltа u sаvremenim аrhitektonskim ostvаrenjimа, vidno je dа u određenom reinterpretirаnom obliku geštаlt imа uticаjа i nа dаnаšnje stvаrаoce. Pojedini sаvremeni аutori, uprаvo zbog „izbegаvаnjа” svođenjа forme, pribegаvaju remodulаciji geštаltnih principа, pri tom oslаnjаjući se nа bаzične postulаte ove psihološke discipline. Uprаvo ovo stаnovište jeste i osnovni predmet istrаživаnjа tj. dа se pokаže nа koji nаčin se reinterpretirаju zakoni geštаltа u sаvremenoj arhitektonskoj praksi u procesu projektovanja forme. Takođe, istrаživаnjem njihove sаvremene interpretаcije ukazuje se na upotrebljivost i korisnost, kаo i nа svojevrstаn nаčin neophodnost primene geštаlta u arhitekturi, u cilju boljeg razumevanja fenomena forme.

U radu je prikazano istraživanje objekata predškolskih ustanova kroz prizmu današnjih promena. Boravak dece u institucionalnim prostorima podrazumeva ispunjavanje različitih oblika svakodnevnih potreba i širokog spektra aktivnosti. Arhitektura ovih objekata nedvosmisleno reflektuje promene u sistemu vaspitanja i obrazovanja dece, uslovljene širim društveno-ekonomskim okvirom. Prihvatanje savremenih metoda rada, ali i veliki broj dece koja su potencijalni korisnici predškolskih ustanova, uslovljava potrebu za većim smeštajnim kapacitetima i fleksibilnijom prostornom organizacijom unutar objekata. Tradicionalni objekti predškolskih ustanova građenih u Novom Sadu tokom prethodnih trideset godina postali su predmet arhitektonskih intervencija u cilju odgovora na trenutne i buduće zahteve, sa akcentom na mogućnosti ispunjavanja širokog dijapazona različitih potreba dečjeg vaspitanja i obrazovanja. Tip intervencije izabran je u zavisnosti od postojeće funkcionalne organizacije unutar objekata i njihovih konstruktivnih rešenja, čime su formirani novi prostori. Primeri navedeni u radu upućuju nas na analizu, a zatim i definisanje mogućih funkcionalnih šema objekata pri samom procesu projektovanja, kako bi se objekti predškolskih ustanova kasnije mogli transformisati usled nepredvidivih programskih promena u pedagoškom radu, kao i usled demografskih kretanja u gradu.

Rad se bavi detekcijom ostvarenih vizuelnih efekata ortogonalne matrice Novog Beograda, kategorisanjem njihove raznovrsnosti kao i sumiranjem mogućnosti i ograničenja ortogonalne matrice sa vizuelnog aspekta. U zadnjem delu rada su razmotreni trendovi promena njenih vizuelnih efekata pod uticajem globalizacije. Cilj je kod stručne javnosti produbiti svest o poštovanju vizuelnih potreba korisnika urbanog prostora, podstaći na stvaranje definisanih i vizuelno jasnih, pamtljivih ambijenata koji će se tako olakšano koristiti, na nastanak prostora sa prepoznatljivim identitetom.

Regulisanje urbane siluete datira još od davnina. Kroz primere različitih gradova mogu se sumirati polja urbanističke regulative kroz koja se može postići vizuelno konkurentna silueta koja se šalje van granica države, predstavlja oličenje otvorenog i sigurnog grada i koja ima ulogu magneta za inostrane investicije i ulaganja kao i međunarodnu saradnju. Primenom estetsko/vizuelne regulacije, visinske regulacije, regulacije koridora pogleda (bitnih vizura) kao i odabirom lokacija za pozicioniranje nebodera i drugih atraktivnih gradskih repera može se postići urbana silueta koja je izraz povezujuće teme, odnosno jednog koordinisanog pristupa.

Aktivacija otvorenih celina, na način da im se dodeljuje određena namena ili identitet, ima povoljan efekat, kako na funkcionisanje i atraktivnost susedne arhitektonske strukture i njenog programa, tako i na oplemenjivanje celokupne urbanističke slike grada. Obostranim pozitivnim uticajem se dobija sinergija delovanja otvorenih i zatvorednih prostora i njihove programske strukture, ali i ostalih kvaliteta, gde se efekti proširuju i na socijalni, kulturni, perceptivni i doživljajni domen, uz prisutno nadograđivanje obe celine. Cilj rada je sagledavanje faktora koji utiču na formiranje određenih programa i ukazivanje na pozitivne efekte usklađivanja programa otvorenih i zatvorenih prostora, kroz promovisanje njihovog istovremenog promišljanja, planiranja i projektovanja, ali i kroz revitalizaciju postojećih prostora i njihovog postavljanja u skladni odnos.

Rad se bavi istraživanjem koncepata i primera savremenog subvencionisanog stanovanja, analizirajući sličnosti i razlike između modela stanovanja u svetu i u Srbiji. Savremena stambena politika zahteva nove načine i mehanizme korišćenja subvencionisanih stambenih jedinica iz čega je posledično usledila potreba da se razmotre inovativna rešenja u cilju redefinisanja postojećih koncepata i stvaranja adekvatne ponude za raznovrsne korisničke grupe. Model stanovanja se posmatra kao proces, politički mehanizam pomoću kojeg određena grupa populacije dolazi do vlasništva nad stanom, a koncepcija stambenog objekta se sagledava kao važan segment tog procesa, koji je direktno zavistan od samog modela. Razmatraju se faktori od neposrednog uticaja na projektovanje ovakvih objekata; postavlja se novi odnos prema potencijalnom korisniku i njegovim potrebama, finansijkim mogućnostima, socijalnom statusu i načinu korišćenja stanova. Ističe se da istraživanje i eksperiment u arhitektonskom projektovanju omogućavaju da se definišu novi stambeni koncepti, podstaknuti tehnološkim solucijama, održivim razvojem sa jedne i narastajućom svesti o problemima stanovanja sa druge strane.

In recent years, many world cities its activities directed to river developing the public spaces on its shores, and basing its identity on the line just a city - river. Transformation of the world economy, the crisis of traditional industries and the transition from industrial to the postindustrial stage of development of society, had resulted in the abandonment of traditional methods of production and storage of goods, ie. dislocation of industrial plants from the central coastal zones of the cities. Rehabilitation of industrial complexes in the world began a few decades ago. Abandoned warehouses and industrial buildings are the starting point of modern reconstructions of coastal zone cities. The text deals with the phenomenon of coastal zones and methods applied in the revitalization of the same, in the service of overall city development. Cities on rivers have natural wealth and the specific development potential that can be considered simultaneously as a generator of development and the urban fabric regenerator. Adequate solutions are not only in the macro and micro interventions, shaping and final character, in the authors defined vision. Any partial solution (detail by detail) is reduced to the consideration of only one, the present moment. Through the pursuit of new and adequate functions and coastal forms, we can provide a higher living quality of citizens, but also the affirmation of the city in the context of global competition.

Sakralni objekti kao mesta molitve u kojima čovek stupa u vezu sa transcedentnim, pored svoje osnovne namene često predstavljaju urbane repere, identitete dela grada u kome se nalaze, kao i mesta socijalizacije. Fenomen kompleksnosti verskih objekata i njihovog neposrednog okruženja ukazuje na neophodnost sinteznog razmišljanja, kako pri projektovanju samog sakralnog objekta, tako i prilikom planiranja arhitekture i slobodnog prostora koji ga okružuje. Na primerima novosadskih crkava različitih konfesija, ovaj rad će pokušati da analizira njihivu arhitektonsku i urbanističku integrisanost u postojeće tkivo grada, ali i da ukaže na problem koji se javlja usled nedostatka slojevitog promišljanja koje bi trebalo da prethodi izgradnji.

Dvostruke fasade, jedno od najmodernijih dostignuća iz oblasti fasadnih konstrukcija, nastale su kao proizvod objedinjenih znanja iz više oblasti, ali i potrebe da se stvore optimalni uslovi unutar objekta uz minimalni utrošak energije za grejanje i hlađenje. Zbog poboljšanih izolacionih svojstava, dvostruka fasada približava objekte idealu energetski održivih. Ona nije u mogućnosti da proizvodi samostalno energiju koja je potrebna objektu, već se njeno delovanje ogleda u smanjenju energetskih gubitaka. Međutim, u kombinaciji sa drugim sistemima, dvostruka fasada daje mogućnost proizvodnje energije koju objekat troši.

U radu se daje kratak opis tehnoloških i organizacijskih modela, kao osnove za istraživanje i iznalaženje optimalnih rešenja za kvalitetnu realizaciju pojedinih gradjevinskih radova ili faza kao sistema, čime se postiže da je gradjenje putnih saobraćajnica racionalno, kvalitetno i u predvidjenim rokovima. Tehnološki i organizacioni modeli, kao složeni dinamički sistemi treba da poseduju preglednost i decidnost u pogledu broja elemenata, interaktivnih veza i konfiguracije strukturnih elemenata. Od njih se traži još da poseduju i visoki kvalitet oblikovanja baziran na analizi strukture primenjene u tehnici mrežnog planiranja, sa pefomansama koje pružaju brojne mogućnosti testiranja i simulacije. Pored toga tehnološki i organizacioni modeli u kombinaciji sa matematičkim modelima treba da omogućavaju brzo i kvalitetno iznalaženje optimalnih rešenja za izbor gradjevinske mehanizacije i načina za efikasnu realizaciju radova u saglasnosti sa ekonomskim i kriterijumima pouzdanosti funkcionisanja analiziranih elemenata gradjevinske proizvodnje.

Green architecture has experienced resurgence in the sixties and seventies of the twentieth century as a result of the growing awareness of the need for preservation of the environment. Short-term economic shocks and the newly created movements for environmental protection may have been initiators of the new trend, but it survived the very same context in which it has emerged. The advantages of sustainable architecture have quickly been identified and grounded as the standard for the years to come. Ecological aspects of architecture i.e. building, were usually not taken care of, but now they become a key issue. Badly designed buildings drain natural resources and destroy the environment. In an era of rising energy prices and degradation of natural resources, the need for sustainable architecture is becoming a necessity, and the use of ecological materials an imperative. As such, it carries a number of challenges. During the construction of buildings that are called "green", the choice of materials is significantly limited, the prices are often very high and the technology is still new and insufficiently explored. Sustainability and the environmental aspect of green architecture are not sufficient reasons for it to be accepted by the public. It speaks in favor of inglorious epilogue of the solar architecture from the seventies, which despite its sustainability and environmental enlightenment has never been accepted by the wider public. Many say that the main reason is that it gives emphasis on function, but not on the form. It is expected from the green architecture of the twenty-first century to combine these two categories and therefore to present the innovation - both in terms of function and form. The subject of this paper is the form of the object that is created and "read", which derives from the context and specific conditions on the ground location where the facility is built. The context is understood in its broadest possible sense. It includes the existing forms of in space and time, and historical and cultural heritage.

Gradska sredina lišena je prirodnih formi te se u arhitekturi savremenog grada sreću tzv. homogena i agresivna vizuelna polja, koja stvaraju protivprirodnu vizuelnu sredinu. Cilj rada je upoznavanje sa principima videoekologije kroz primere objekata svetske i domaće arhitekture, komparacija i klasifikacija, sagledavanje određenih lokacija u Nišu i određivanje komfora ili diskomfora koja te vizuelne sredine ostavljaju na posmatrača.

Ono što najviše čini jedan grad urbanom tvorevinom jesu javni prostori. Ulica, trg i parkovi, su ono što neko ko prvi put dolazi u grad, vidi, fotografiše, i ono što mu najviše ostane u sećanju. Zato se isti mogu nazvati glavnim elementima grada i ono što čini gradski prostor. Ulice postoje od kada postoji grad, njegov su najvažniji deo i jednom svojom stranom oslikavaju karakter grada kao što i sami stanovnici čine prostor jedinstvenim, svojim govorom, oblačenjem, ponašanjem i kulturom.

Entazisz (grčki: εντε´ινειν / endazi / - napregnutost, pritisak) je naziv pojave povećanja poprečnog preseka stuba u antičkoj arhitekturi Grčke i Rima. Naime, izveden od prideva endazi postaje opšti naziv za sva odstupanja ili devijacije osnovnih geometrija i veličina kod stubova, stilobata, podnih površina i arhitrava antičkih hramova. Njegova primena, pojavni oblici, izražajnost i geometijska pravilnost bile su tehničke strane problema koje su ubrzo konsatovane. Veliki problem bilo je, zapravo, otkriti razloge zbog kojih je entazis nastao. Vremenom su se formirali različiti stavovi koji se lako mogu grupisati oko tri moguća motiva za nastanak entazisa.Teško je favorizovati bilo koju tezu i dati joj apsolutni primat.

U radu je kroz aktuelni problem prenaseljenosti planete i nedostatka prirodnih resursa ukazano na potrebu za pronalaženjem dugoročnog, održivog rešenja sa aspekta arhitekture, tj. stanovanja. U kontekstu problema savremenog grada, stvaranje veštačkih megastruktura gradova-ostrva jedan je od odgovora na njegov ubrzani rast. Cilj rada je da se na primeru metropolisaTokija i Tokijskog zaliva ilustruju moguće projektantske zamisli i rešenja, pokušaji i utopije u kontekstu održivog razvoja, tj. sveobuhvatnog korišćenja energije i prirodnih resursa. Naseljavanje vodenih površina, stvaranje gradova-ostrva, jedan je od načina rešavanja planetarnog problema urbane ekspanzije, a na nauci je da istraži i na ljudima da odluče hoće li to biti i naša izvesnost.

U radu je analiziran uticaj letnjih temperaturnih promena na stabilnost koloseka od DTŠ. Za usvojeni matematički model određena je minimalna temperaturna sila pritiska koja dovodi do bočnog izbacivanja koloseka kod DTŠ. Na osnovu dobijenih vrednosti za minimalnu temperaturnu silu pritiska predložen je odgovarajući železnički gornji stroj.

U radu je analizirana primena savremene tehnike ojačanja armiranobetonskih (AB) greda upotrebom elemenata od FRP materijala (polimera ojačanih vlaknastim kompozitima). Prikazane su osnovne karakteristike FRP materijala i najčešće primenjivana metoda postavljanja FRP armature lepljenjem laminata na površinu betona (EBR tehnika). Prikazani su i diskutovani neki rezultati ispitivanja uzoraka ojačanih AB greda koje su izložene savijanju probnom opterećenjem do loma. Data je uporedna analiza sa rezultatima dobijenim na neojačanoj (kontrolnoj) gredi i određen procenat povećanja nosivosti. Eksperimentalna istraživanja su obavljena na GAF u Nišu 2009. godine.

Potporni zidovi su inženjerske konstrukcije koje zahtevaju detaljniju analizu u fazama projektovanja i prikupljanja potrebnih podloga za izradu tehničke dokumentacije. U opštem slučaju na potporni zid deluje stalno i povremeno opterećenje u vidu horizontalnih pritisaka tla i saobraćajnog opterećenja reflektovanog na zid opet kao horizontalno opterećenje. Pored pomenutih mogu se javiti i i izuzetna opterećenja kao što su seizmičko dejstvo ili hidrodinamički pritisci kao posledica neadekvatne drenaže i zemljotresa. U ovom radu je prikazano rešenje armirano betonskog potpornog zida, sistema obrnute uklještene konzole sa širokom temeljnom pločom iza zida. Rešenje je usvojeno na osnovu metoda optimizacije konstrukcija. To je prouzrokovalo podelu konstrukcije zida u lamele nejednakih debljina i različitih nivoa kota dna temelja u cilju redukcije ekonomskih parametara.

U prethodnom periodu u našoj zemlji je izveden veliki broj objekata, pri čemu se nije dovoljno vodilo računa o njihovoj toplotnoj zaštiti. Kako su danas na snazi mnogo zahtevniji standardi i propisi o zaštiti životne sredine i energetskoj efikasnosti objekata, sve se više pažnje poklanja primeni odgovarajućih tehničkih rešenja, koja mogu zadovoljiti osnovne principe održivog razvoja. Najvažniji principi održivog razvoja na osnovu kojih se formiraju rešenja su: dobijanje toplote kroz prikupljanje i skladištenje solarne energije, korišćenje pasivnog hlađenja i prirodne ventilacije tokom leta, maksimalno korišćenje prirodnog osvetljenja, redukcija gubitka toplote preko zidova i korišćenje sistema koji ne zagađuju životnu sredinu. Cilj rada je da se prikažu najefikasnija tehnička rešenja koja je moguće primeniti kod postojećih objekata, pri čemu će toplotno-energetske karakteristike zgrade biti zadovoljene u skladu sa savremenim propisima i standardima.

Potreba za aktuelnim informacijama i dizajnerskim sredstvima koja bi imala primenu kao pomoć arhitektama u projektovanju održivih objekata, javlja se u savremenom svetu i nameće iznalaženje novih metoda u procesu projektovanja. Nedostatak adekvatnih sredstava kao doprinos u ranoj fazi projektovanja, kao i dodatni troškovi prilikom kasnijih izmena projekata, dovode do potrebe za primenoms avremenijih pristupa. U radu je predstavljena eko-model metoda, kao svojevrsna digitalna podrška u ranoj fazi projektovanja. Cilj primene ove metode je pronalaženje najoptimalnijeg rešenja održivog objekta u konkretnim uslovima okruženja. To podrazumeva integrisanje objekta u prirodnu sredinu uz minimalni utrošak energije za njegovo funkcionisanje i postizanje visokog nivoa kvaliteta života i rada korisnika. Kroz analizu faza primenjene metode, na konkretnom primeru, ukazano je na njen značaj i dalji razvoj.

U radu su prikazani primeri stanova koji imaju lođu u ulaznoj zoni stana. Polazne pretpostavke se zasnivaju na objektivnom postojanju malog broja ovakvih rešenja, kojima nije posvećeno dovoljno pažnje u literaturi. Analizirani su uticaji motiva lođe na savremenu arhitekturu stanovanja, ali i njegovo upoređivanje sa motivom trema u tradicionalnoj kući. Cilj istraživanja je vrednovanje ovog motiva prema novijim saznanjima i preporuka njegovog inkorporiranja u savremene principe arhitektonskog projektovanja.

Ideja o ’inteligentnim zgradama’ postala je prilično značajna u poslednjih nekoliko decenija. Konvencionalni koncept inteligentnih zgrada odnosi se na manje ili više složen sistem upravljanja zgrade, koji obezbeđuje zgradi da obavlja motorizovane radnje. Razvoj inteligentnih omotača, koji su deo šireg programa inteligentnih zgrada, odnosi se na njihov učinak, koji je uglavnom povezan sa ekološkim učinkom celog objekta i može da se uporedi sa biološkom predstavom inteligencije i njenih karakteristika. Za grejanje, hlađenje, ventilaciju i osvetljenje zgrada potroši se više energije nego u saobraćaju i industriji. U ovom radu, polazeći od ekoloških i energetskih zahteva, razmatra se koncept inteligentnih omotača sa gledišta njihove kontrole sunčevog zračenja, ventilacije, grejanja i hlađenja objekata.

U radu se analizira drvo kao i proizvodi na bazi drveta kao obnovljivi materijali koji pružaju mogućnost ponovne primene, recikliranja ili proizvodnje energije, uz minimum otpada. U građevinskom konstrukterstvu su najvažniji aspekti okoline: potrošnja materijala i energije za izradu konstrukcija, kao i emisija štetnih materija u okolinu tokom celog ciklusa izrade i trajanja. Obnova drveta ima nesumnjiv značaj u sistemu održivog razvoja, rastom kroz kretanje materije i energije. Drvo se lako razgrađuje u prirodi što je prednost kada je u pitanju upravljanje otpadom. Pepeo drveta može se koristiti za đubrenje zemljišta.Ovde se ističe i pozitivni efekat na globalno zagrevanje odnosno efekat staklene bašte na zemlji, smanjenjem nivoa CO2 rastom i obnovom drveta.

Evropske Norme EN 1990: 2002 , ili takozvani nulti Evrokod, sadrži novi koncept proračuna nosećih konstrukcija koji pored graničnih stanja nosivosti i upotrebljivosti uvodi i proračun prema trajnosti konstrukcije, odnosno prema upotrebnom veku konstrukcije. U praksi se pokazalo da upotrebni vek konstrukcije mostova, bilo da je on tehnički, funkcionalni ili ekonomski, ima izraženi značaj kako u delu projektovanja tako i u delu eksploatacije i održavanja. Ovaj rad je posvećen analizi relevantnih parametara koji utiču i na trajnost i na metode održavanja mostova.

Nаrušаvаnje odnosа „čovek - prirodа“ u grаdskom okruženju postаvljа pitаnje održivog odnosa grаd - prirodа, trenutno veomа аktuelnog globаlnog problemа. Međutim, interesovаnje i zаbrinutost zа ovаj problem, kаo i pokušаji dа se nа njegа odgovori stаriji su od sаvremene inicijаtive održivosti i prisutni su još od kаdа je društvo postalo svesno činjenice dа je „industrijsko“ postаlo dominаntno obeležje civilizаcije. Rаd stаvljа аkcenаt nа istrаživаnje i аnаlizu teorijskih promišljаnjа, kаo i prostornih reаlizаcijа urbаnističkih idejа nаstаlih kаo odgovor nа ekološke probleme rаzvojа Beograda. Rаd zаstupа stаv dа je rаcionаlno delovаnje u sаdаšnjosti moguće ostvаriti sаmo kroz rаzumevаnje smislа pojаve, procesа ili stаnjа u istoriji grаdа, odnosno dа ozbiljnа istrаživаnjа o budućem rаzvoju traba dа se oslanjaju na iskustva istorijskih modela i teorijskih promišljanja, kao i na mogućnosti njihovog unapređenja primenom savremenih tehničko-tehnoloških dostignuća.

Banat danas ne predstavlja tradicionalnu turističku destinaciju atraktivnu inostranim turistima, iako poseduje izuzetne prirodne, istorijske, arhitektonske, kulturne i antropološke kvalitete. Specifičnost regiona i njegov najznačajniji razvojni resurs predstavlja jedinstven društveno-kulturološki kontekst, definisan različitim tradicijama, religijama, jezicima i životnim stilovima, od srednjeevropskog do balkanskog, na relativno malom prostoru. Industrijsko nasleđe Banata, od strane autora, prepoznato je kao platforma za promociju multikulturalnosti. Rad predstavlja istraživanje vrednosti i mogućnosti reaktivacije nekih sasvim marginalizovanih industrijskih objekata, kao i formiranje metodološkog okvira za njihovo uključenje u prethodno definisane specifične oblike kulturnog turizma.

Caričin grad je jedan od istorijski najznačajnijih ranovizantijskih lokaliteta. Na Caričinom Gradu, i u njegovoj neposrednoj blizini, konstatovan je veliki broj sakralnih objekata. Dvojna crkva je jedan od najinteresantnijih objekata i nalazi se u severoistočnom sektoru Donjeg Grada. U radu su, analiziranjem pronađenih ostataka ove građevine, izdvojene faze građenja ovog objekta. Nakon toga je data i idealna rekonstrukcija osnove, fasada i dela unutrašnjosti ovog objekta.

Sistem zelenih površina i strategija razvoja sistema zelenih površina dobijaju na važnosti usled nastojanja da se obezbede bezbedniji, čistiji, pristupačniji, zdraviji prostori i površine. Pažnja je posvećena analizi uticaja strateške politike razvoja zelenih površina na primerima Beograda i Plimuta. Problem strateškog razvoja zelenih površina Beograda je tema koju ovaj rad tretira na pragmatičan način kroz analizu i komparaciju strategije razvoja zelenih površina Beograda i Plimuta. U radu je prikazana potreba bližeg i detaljnijeg određivanja načina za unapređenje razvoja sistema zelenila Beograda na osnovu postojećih dokumenata koje definišu organi Velike Britanije, ali i na osnovu prethodnih iskustava. Takođe, dat je predlog smernica čijim se sprovođenjem može doći do uspešne strategije razvoja zelenih površina Beograda.

The paper gives a theoretical basis and terms for calculation of static and dynamic impact of girders with semi-rigid connections of members in joints. In the existing literature calculation of line systems in which the connections of members in joints are absolutely rigid or ideally pinned has been elaborated in detail. In real structures in general, and particularly in the precast ones, connections may be partially rigid, which can have a significant impact on the change of stresses and strains in the construction. In the world there are several procedures with different approaches to the calculation of structures with semi-rigid connections, but it was proven that all of them lead to the same results. All of these approaches give experimental analysis of the results in addition to theoretical one